Steven Spielberg’in yönettiği 2002 yapımlı Azınlık Raporu (Minority Report) filmi, Philip K. Dick‘in kısa hikâyesinden aynı adla senaryolaştırılmıştır. 2054 yılında Washington’da suçu önlemeye yönelik bir sistemin kurulmasını konu edinmektedir. Filmin başrollerinde Tom Cruise, Colin Farrell, Samantha Morton, Kathryn Morris ve Max von Sydow gibi isimler yer almaktadır.
Geleceği tasvir eden film; bilimkurgu, polisiye, distopik, neo noir gibi türler içermektedir. Gelecekte artan suç oranlarından dolayı Precrime (Suç öncesi) adında kusursuz çalıştığına inanılan bir sistem kurulmuştur. Suç işleyecek insanlar, geleceği gören kâhin adı verilen kişiler tarafından görülüyor ve ardından görevli polisler, suç işlenmenden suçlu potansiyelindeki kişileri etkisiz hale getirip hapishaneye gönderiyorlar.
‘’Tür filmlerinin temel temaları ve temel karakterleri her ne kadar içinde bulundukları dönemin psikolojik sorunlarını yansıtmak üzere birtakım yeni nitelikler kazansalar da psikolojik bir sabitlik içinde değişmeden kalmaktadırlar’’ (Özden, 2004).
Filmin başkarakteri, John Anderton (Tom Cruise) geçmişte güzel bir evliğini olan ama sonrasında oğlunun ani ölümüyle eşinden ayrılmış ve madde bağımlısı olmuştur. Aynı zamanda suç öncesi sisteminin polisi ve saha lideridir. İşini başarıyla yaparken suç öncesi sistemde kendisinin belirli bir saat sonra bir cinayet işleyeceği görülür. Suçlu olmadığını ispatlamak, suç işlemeyeceğine inandığından kendi ekip arkadaşlarından ve bu sistemi denetlemekle görevli diğer polisten kaçmaktadır.
Neo-noir türü olarak film değerlendirildiğinde; suçsuzluğun ispatlanmaya çalışılması, sistem sorunları yüzünden suçlu durumuma düşen kişiler gibi konuların yanı sıra karanlık sokaklar, iyi ve kötü insan temsillerinin net açık olmaması, filmin karanlık görsel anlatımı, yabancılaşmış insanlar gibi öğeler içermektedir.
Azınlık Raporu filminde, kara filmlerde görülmekte olan karanlık sokaklarda yağan yağmurlar, sokaklarda dönen birtakım yasa dışı işleri görmek mümkündür. John Anderton’ın yağmurlu bir gecede sokak arasında satın aldığı uyuşturucu buna örnek verilmektedir. Suç, suçlu, cinayet, katil, polis gibi unsurlar da kara film özellikleri içinde yer almaktadır.
Filmde çokça duyulan ‘görebiliyor musun?’ ve ‘Değiştirebilirsin’ replikleri; var olan sisteminin insanları kusursuz bir hale getirmeyi amaçlarken daha büyük sorunlara yol açtığı veya yöneten kesimin bu sistemi kendi menfaatlerine yönelik kullanabileceğine de vurgu yapılmaktadır. Görebiliyor musun repliği, sistemin manipüle edildiğinin bir göndermesi olarak değerlendirilebilmektedir.
Sistemin amacı bir ütopya yaratmakken aslında distopik bir dünya yaratıldığı düşünülebilmektedir. Film, gelecekteki bir dönemi anlattığından bilimkurgu öğelerine de yer verilmektedir. Teknoloji çok ilerlemiş, insanlar gözleriyle birçok yerde tanınmakta ve her hareketleri takip edilmektedir. Bu da yönetenlerin denetleme ve toplumu her an kontrol altında tutma ideolojisini göstermektedir. Suç öncesi sistemle suçlar işlenmeden önce tespit ediliyorsa da filmde suçlu ve özel yapılmış hapishanelerin varlığı distopik bir dönemin varlığından da söz edilebilmektedir.
Kara filmlerde, flashforward ve flashback teknikleri çokça kullanılmaktadır. John Anderton’ın çocuğunun ortadan kaybolduğunu flashback sahneleriyle anlaşılmaktadır. Yine kahinlerin gördükleri geleceklerle birlikte flashforward tekniğinin kullanıldığını görülmektedir. Bilimkurgu yönüyle geçmişteki anıların sanal bir gerçekçilikle birtakım çipler aracılığıyla kaydedilmesi, uçan arabalar, uçan polisler gibi geleceğin dünyasını içinde yaşamadığımız bir dünyanın tasviri yapılmaktadır. Suçsuz suçsuzluğu ispatlama çabasını film boyunca sürdürmekte ve sonunda mutlu sona ulaşabilmektedir.
Filmin sonunda; John Anderton, kendisine kurulan planını açığa çıkarmış ve sitemin yaratıcısının asıl planını da bozmuştur. Suç öncesi sistemin insani açından değerlendirildiğinde gerçek zamanda işlemeyen ama yine de sonuçta işlemediği bir suç için cezalandırmak ne çerçevede etik olduğu ‘’değiştirebilirsin’’ repliği üzerinden özetlenmektedir. Filmde gelecekte ne olacağını görmek aslında kaderin de yeniden yazılması anlamını taşımaktadır. Bu müdahale insan idaresini yok saymak konusuyla film boyunca çatışırken bunu seyircinin de sorgulaması gerektiğine vurgu yapılmaktadır.
Kaynaklar:
Kitap Kaynağı:
Özden, Z. (2004). Film Eleştirilerinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. Ankara: İmge Kitapevi .
İnternet Kaynakları:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Az%C4%B1nl%C4%B1k_Raporu
http://kutuphane.halkcephesi.net/Konular/sanat_kultur/azinlik_raporu.htm
